حریم دریا: مرزهای قانونی و چالش‌های ساخت و ساز

حریم دریا یکی از مفاهیم مهم در قوانین و مدیریت سواحل کشور است که نقش مهمی در حفاظت از منابع طبیعی و تنظیم فعالیت‌های انسانی در مناطق ساحلی دارد. در این وبلاگ، به بررسی جامع مفهوم حریم دریا، قوانین مرتبط با آن و اهمیت رعایت این حریم می‌پردازیم.

 

تعریف مفهوم حریم دریا

حریم دریا به منطقه‌ای از ساحل اطلاق می‌شود که بلافاصله پس از خط ساحلی قرار دارد و طبق قانون، استفاده از آن محدود و تحت نظارت دولت است. این منطقه به منظور حفاظت از اکوسیستم ساحلی، جلوگیری از تخریب محیط زیست و تضمین دسترسی عمومی به سواحل در شهرها و مناطق ساحلی مانند رویان و نوشهر تعیین شده است. 

 

 

قوانین مربوط به حریم دریا

قانون تعیین وضعیت اراضی ساحلی ایران، مصوب سال 1346، مهم‌ترین قانون در زمینه حریم دریا است. بر اساس این قانون:

• حریم دریای خزر 60 متر از آخرین نقطه مد تعیین شده است.

 

• این حریم قابل تملک خصوصی نیست و مشمول ماده 24 قانون مدنی است، حتی اگر افراد اسناد مالکیت داشته باشند.

 

• ساخت و ساز در این محدوده 60 متری به طور کلی ممنوع است، مگر در موارد خاص و با مجوز دولتی

 

• استفاده از حریم دریا برای ایجاد تاسیسات بندری، گمرکی، نظامی و سایر تاسیسات ضروری دولتی که جنبه عمومی دارند، طبق آیین‌نامه اجرایی این قانون مجاز است.

 

• شهرداری‌ها حق فروش یا انتقال اراضی مستحدثه در محدوده شهرها را ندارند، اما می‌توانند برای ایجاد تفرجگاه‌های عمومی آنها را اجاره دهند.

 

مطالب مرتبط:  ۵ استعلام ضروری قبل از خرید خانه!

 

بنابراین، اگر ملکی در حریم 60 متری دریا ساخته شود:

این ساخت و ساز غیرقانونی محسوب می‌شود و مالک حق تملک زمین را ندارد، حتی اگر سند داشته باشد. همچنین ساختمان احتمالاً مشمول تخریب خواهد شد و مالک ممکن است با جریمه‌های سنگین و پیگرد قانونی مواجه شود.

برای حفاظت از سواحل و جلوگیری از تخلفات، نظارت دقیق بر ساخت و سازها در مناطق ساحلی ضروری است. افرادی که قصد خرید یا ساخت ملک ساحلی را دارند، باید حتماً از فاصله قانونی ملک با دریا و مجوزهای لازم اطمینان حاصل کنند تا از مشکلات قانونی آتی جلوگیری شود.

 

اهمیت قوانین مربوطه

حفظ و رعایت حریم دریا از چند جنبه حائز اهمیت است:

حفاظت از محیط زیست: حریم دریا به عنوان یک منطقه حائل بین خشکی و دریا عمل می‌کند و نقش مهمی در حفظ تعادل اکوسیستم ساحلی دارد.

جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز: با تعیین حریم دریا، از ساخت و سازهای بی‌رویه و غیرقانونی در نزدیکی ساحل جلوگیری می‌شود.

تضمین دسترسی عمومی: حریم دریا اطمینان می‌دهد که همه شهروندان می‌توانند به ساحل دسترسی داشته باشند و از آن بهره‌مند شوند.

 

چالش‌های اجرایی

علی‌رغم اهمیت حریم دریا، چالش‌هایی در اجرا و رعایت آن وجود دارد:

تخلفات ساخت و ساز: بسیاری از تخلفات ساخت و سازهای دریایی توسط اشخاص حقیقی انجام می‌شود که نیاز به نظارت بیشتر دارد.

تغییرات سطح آب دریا: تغییرات در سطح آب دریا، به ویژه در دریای خزر، می‌تواند بر تعیین حریم دریا تأثیر بگذارد و نیاز به بازنگری مداوم دارد.

تعارض منافع: گاهی بین منافع اقتصادی و ضرورت حفظ حریم دریا تعارض ایجاد می‌شود که نیاز به مدیریت دقیق دارد.

 

برای بهبود وضعیت و اجرای بهتر قوانین مربوط به حریم دریا، راهکارهایی برای دولت وجود دارد که شامل افزایش نظارت بر ساخت و سازها در مناطق ساحلی و برخورد قاطع با متخلفان، به روز رسانی قوانین با توجه به شرایط جدید و تغییرات اقلیمی و همچنین بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند سنجش از دور و GIS برای پایش دقیق‌تر حریم دریا است.

 

حریم دریا یک مفهوم حقوقی و زیست‌محیطی مهم است که نقش حیاتی در حفاظت از سواحل و منابع دریایی دارد. رعایت قوانین مربوط به حریم دریا و تلاش برای حفظ آن، نه تنها به حفظ محیط زیست کمک می‌کند، بلکه منافع اقتصادی و اجتماعی بلندمدتی نیز برای جامعه به همراه دارد. با افزایش آگاهی عمومی، بهبود قوانین و نظارت دقیق‌تر، می‌توان امیدوار بود که حریم دریا به درستی حفظ شود و نسل‌های آینده نیز از مزایای دسترسی آزاد و راحت به سواحل زیبای خزر بهره‌مند شوند.